Ilmu Hadits merupakan salah satu cabang ilmu yang sangat menonjol perkembangannya dimasa Dinasti Abbasiyah. Banyak karya berupa kitab kumpulan hadits yang terus digunakan hingga sekarang. Diantara seluruh penyusun kitab hadits terdapat enam penyusun kitab hadits yang paling terkenal. Kumpulan keenamnya disebut sebagai Kutubus Sittah (Kitab yang Enam), berikut profil keenam ulama hadits tersebut:

A. IMAM BUKHARI

Nama lengkap beliau adalah Abu Abdullah Muhammad bin Ismail bin Ibrahim bin Al-Mughirah bin Bardizbah Al-Ju’fi Al-Bukhari. Beliau lahir pada 13 Syawal tahun 194 H (20 atau 21 Juli 810 M) di Bukhara (Negara Uzbekistan kini). Beliau memiliki perawakan kurus, tidak tinggi, tidak pendek, kulit kecoklatan, sifatnya ramah, dermawan untuk dunia pendidikan.

Guru Hadits beliau yang pertama dibidang hadits adalah Syaikh Ad-Dakhili, seorang ulama masyhur yang tinggal di Bukhara. Usia 10 tahun beliau telah mengembara ke Balkh, Naisabur, Rayy, Baghdad, Basrah, Kufah dan diusia beliau yang ke-16 beliau mendatangi Makkah dan Madinah untuk belajar kepada guru besar hadits. Beliau menerbitkan kitab pertama berjudul Qudhaya Shahabah wa Tabi’in diusia beliau yang ke-18. Diusia yang sama beliau juga telah hafal karya Mubarak dan Waki’ bin Jarrah bin Malik.

Imam Bukhari bersama guru beliau, Syaikh Ishaq menghimpun hadits-hadits shahih ke dalam sebuah kitab. Lebih dari satu juta hadits yang berasal dari 80.000 rawi (periwayat hadits), beliau menyaringnya menjadi 7.275 hadits. Butuh 16 tahun untuk menyeleksi satu juta hadits hingga tersisa 7.275 karena ketelitian beliau. Bahkan dalam menulis sebuah hadits dalam kitab shahih beliau selalui didahul dengan shalat sunnah 2 rakaat. Diantara guru-guru beliau antara lain Ali bin Al-Madani, Ahmad bin Hanbal (pendiri Madzhab Hanbali), Yahya bin Main, Makki bin Ibrahim Al-Bakhi dan Muhammad bin Yusuf Al-Baikandi.

Karya beliau yang terbesar ialah Shahih Bukhari yang merupakan kitab hadits terbaik yang menjadi rujukan umat Islam setelah Al-Quran. Selain Qudhaya Shahabah wa Tabi’in dan Shahih Bukhari, karya beliau sungguh telah banyak dan menjadi khazanah ilmu pengetahuan Islam dan dunia, antara lain Al-Adab al Mufrad, At Tharikh as Shaghir, At Tarikh Al Awsat, At Tarikh al Kabir, At Tafsir Al Kabir, Al Musnad al Kabir, Kitab al ‘Ilal, Raf’ul Yadain fis Salah, Birrul Walidain, Kitab Ad Du’afa, Asami As Sahabah dan Al Hibah dan lain sebagainya.

Beliau wafat saat malam takbir Idul Fitri 1 Syawal 256 H (1 September 870 M) di usia 60 tahun dalam tahun masehi atau 62 tahun dalam tahun hijriyah. Beliau dimakamkan esok harinya setelah Shalat Dhuhur di Khartank, Uzbekistan.

B. IMAM MUSLIM

Nama lengkap beliau adalah Abul Husain Muslim bin Al-Hajjaj Al-Qusyairi An-Naisyaburi. Beliau dilahirkan di Kota Naisyabur (negara Iran sekarang) pada tahun 202 atau 204 Hijriyah (821 Masehi).

Semenjak kecil Imam Muslim sudah menyikai hadits, bahkan diusia beliau yang kesepuluh tahun beliau telah mampu mengoreksi kesalahan guru beliau dalam menyampaikan hadits. Perjuangan beliau juga sama dengan Imam Bukhari yakni berkelana dari satu kota ke kota lainnya untuk belajar hadits dari para syaikh ahli hadits.

Karya beliau yang paling terkenal ialah Al-Jami’ Ash-Shahih yang memuan 5.362 hadits shahih. antara lain Al-Asma’ wa Al-Kuna, Irfadus Syamiyyin, Al-Arqaam, Al-Intifa bi Julud Al-Siba’, Auham Al-Muhadditsin, At-Tarikh, At-Tamyiz, Al-Jami’, Hadits Amr bin Syu’aib, Rijal Al-‘Urwah, Sawalatuh Ahmad bin Hanbal, Thabaqat, Al-I’lal, Al-Mukhadhramin, Al-Musnad Al-Kabir, Masyayikh Ats-Tsawri, Masyayikh Syu’bah, Masyayikh Malik, Al-Wuhdan, Al-Shahih al-Masnad, dan lain-lain. Sebagian telah dicetak dan ada tiga kitab yang masih berbentuk manuskrip: alAsma’ wa al-Kuna, Rijal al-‘Urwah dan Thabaqat.

Beliau wafat pada hari Ahad sore, 24 Rajab 261 H atau bertepatan dengan 4 Mei 875 M. Beliau dimakamkan pada keesokan harinya di Nasr Abad, sebuah tempat di pinggiran Kota Naisyabur.

C. IMAM ABU DAWUD

Nama lengkap beliau adalah Abu Dawud Sulaiman bin Al-Asy’ats bin Ishaq bin Basyir bin Syidad bin ‘Amr Al-Azdi As-Sijistani. Semenjak kecil beliau sangat mencintai ulama dan ilmu. Semenjak remaja beliau telah mengunjungi berbagai negeri seperti Hijaz, Syam, Mesir, Irak, Sagar, Khurasan dan negeri-negeri lain untuk belajar ilmu hadits kepada para ulama hadits.

Beliau selalu berkelana untuk belajar sekaligus mengajar hadits. Sering pula mengunjungi Baghdad, ibu kota Dinasti Abbasiyah untuk mengajar ilmu hadits dan fiqih. Kemudian atas permintaan gubernur Basrah, Abu Ahmad Al-Muwaffaq, Imam Abu Dawud diminta menetap di sana agar dapat mengajarkan ilmu beliau kepada penduduk Basrah, dan beliau menerimanya. Beliau mengumpulkan 50.000 hadits kemudian hanya menuliskannya sejumlah 4.800 hadits ke dalam kitab Sunan Abu Dawud. Selain itu beliau juga menulis kitab berjudul Al-Qadar yang berisi bantahan terhadap faham Kaum Qadariyah[1], kitab Akhbarul Khawarij yang merupakan sebuah kitab yang membahas penyimpangan faham Kaum Khawarij[2] dan masih banyak kitab karya beliau yang berisi penguat faham ahlussunnah wal jamaah sekaligus bantahan-bantahan terhadap faham atau aliran yang menyimpang.

Imam Abu Dawud wafat di Kota Basrah tanggal 16 Syawal 275 H/ tahun 888 M.

D. IMAM AT-TIRMIDZI

Memiliki nama lengkap Abu Isa Muhammad bin Isa bin Saurah At-Tirmidzi lahir pada tahun 229 H di kota Tirmiz. Semenjak kecil beliau giat dalam menuntut ilmu, selain itu didukung pula dengan hafalan beliau yang sangat kuat. Beliau mendatangi berbagai penjuru negeri untuk bertemu dan belajar kepada ulama.

Karya-karya beliau antara lain Kitab Al-‘Ilal, Kitab Al-Asma’Ash-Shahabah, Kitab Al-Asma’ Al-Kunyah, Kitab At-Tarikh, Kitab Az-Zuhd, Kitab As-Syama’il An-Nabawiyah dan yang paling terkenal adalah Kitab Jami’ At-Tirmidzi atau juga dikenal dengan As-Sunan At-Tirmidzi yang berisi 4.107 hadits.

Imam At-Tirmidzi wafat di Tirmiz pada hari Senin 13 Rajab 279 H atau 8 Oktober 892 M pada usia 70 tahun.

E. IMAM AN-NASA’I

Memiliki nama lengkap Abu Abdurrahman Ahmad bin Syua’aib bin Ali bin Sinan An-Nasa’i. Beliau di lahirkan pada tahun 215 H di Kota Nasa’ yang menjadi nisbat nama beliau An-Nasa’i.

Karya-karya beliau antara lain, As-Sunan Al-Kubra, As-Sunan As-Sughra (kitab ini merupakan bentuk perampingan dari kitab As-Sunan Al-Kubra yang kemudian dikenal dengan As-Sunan An-Nasa’i yang menjadi karya monumental beliau di bidang hadits), Al-Khashais, Fadhail Ash-Shahabah, dan Al-Manasik.

Beliau wafat pada hari Senin, 13 Shafar 303 H atau 915 M di Palestina dan dikuburkan di Baitul Maqdis.

F. IMAM IBNU MAJAH

Nama lengkap beliau adalah Abu Abdillah Muhammad bin Yazid bin Majah Ar-Rabi’ Al-Qazwini. Beliau dilahirkan di Qazwin, Irak pada tahun 209 H/824 M.

Karya beliau yang paling terkenal adalah Sunan Ibnu Majah yang memuat 4.241 hadits. Selain itu, beliau juga menulis kitab tentang tafsir dan tarikh/sejarah, namun keberadaan karya beliau tersebut tak diketahui lagi. Ibnu Katsir memuji karya Imam Ibnu Katsir dalam kitab Al-Bidayah Wa An-Nihayah sebagai karya yang memiliki kualitas yang sangat baik.

Imam Ibnu Majah wafat pada tanggal 22 Ramadhan 273 H/887 M di Qazwin, Irak.

[1] Kelompok ini memiliki keyakinan mengingkari takdir, yaitu bahwasanya perbuatan makhluk berada di luar kehendak Allah dan juga bukan ciptaan Allah.( https://id.wikipedia.org/wiki/Qadariyah)

[2] Istilah umum yang mencakup sejumlah aliran dalam Islam yang awalnya mengakui kekuasaan Ali bin Abi Thalib, lalu menolaknya. Disebut Khowarij disebabkan karena keluarnya mereka dari dinul Islam dan pemimpin kaum muslimin